Hayatın Sırrı: Japonların “İkigai”si Üzerine Bir Sohbet
Geçen gün bir arkadaşla kahve içerken laf lafı açtı, konu “neden Japonlar bu kadar uzun yaşıyor?” sorusuna geldi. Baktım herkesin kafasında benzer bir merak var. Hadi dedim, gelin şu meşhur “ikigai” meselesine birlikte bakalım. Şöyle koltukta arkanıza yaslanın, samimi bir sohbet edelim.
İkigai, Japonca’da iki kelimenin birleşiminden oluşuyor: iki (yaşamak) ve gai (sebep, anlam). Yani kabaca çevirince, “seni sabah yataktan kaldıran şey” oluyor. Bence çok şairane bir tanım. Sabah alarm çaldığında gözlerini açıp “Evet, bugün de varım, çünkü…” diyebildiğin bir şey varsa, işte o senin ikigai’n.
Ama bu öyle “başarılı olayım, çok para kazanayım” gibi klasik motivasyon cümleleriyle karıştırılmasın. İkigai daha derin, daha kişisel. Kimisi için bir bahçeyle uğraşmak, kimisi için torunlarına hikâye anlatmak, kimisi için bir çay törenine katılmak… Yani illa büyük hedefler olması gerekmiyor.
Japonya’da özellikle Okinawa adasında yaşayan yaşlılara bakınca bu çok net görülüyor. 90’ını geçmiş nineler sabah erkenden kalkıyor, küçük bahçelerini suluyorlar, komşularına uğrayıp sohbet ediyorlar. Basit gibi duran bu rutinler aslında onların ikigai’si. Günlük yaşamlarında bir amaç var ve bu onları hayatta tutuyor. Hani bizde “meşgul insan yaşlanmaz” derler ya, tam da öyle.
Modern dünyada ne yazık ki bu ikigai denen şeyden biraz uzaklaştık. İşe gidiyoruz çünkü “gitmek zorundayız.” Yemek yapıyoruz çünkü “acıkıyoruz.” Ama sevdiğimiz şeyi yapıyor muyuz? Bizi heyecanlandıran, içimizi kıpır kıpır eden bir sebebimiz var mı? İşte Japonların uzun yaşamasının sırrı burada saklı: sadece bedenen değil, ruhen de canlı kalmak.
İkigai’nin bir başka güzelliği de dengeli olması. Yani dört ana sorunun kesişiminde yer alıyor:
- Ne yapmaktan hoşlanırsın?
- Neyi iyi yaparsın?
- Dünyanın neye ihtiyacı var?
- Sana para kazandırabilecek şey nedir?
Bu dört halkayı bir çember gibi düşün. Ortada buluşan yer, senin ikigai’n. Şimdi şöyle düşün: hayatta kaç kişi bu dört soruya aynı anda “evet” diyebiliyor? İşte Japonlar bu konuda bizden birkaç adım önde.
Bazen bir dost sohbeti, bazen bir tencere mis gibi çorba, bazen bir kitap… Hayat, bu küçük ama anlamlı şeylerle güzel. Ve belki de uzun yaşamanın sırrı, her sabah “Bugün de yapacak güzel bir şeyim var” diyebilmekte saklıdır.
O zaman sana bir soru: Senin ikigai’n ne?